Het zorgsysteem
Bernadette is niet verrast door de zorgcrisis die is ontstaan, vertelt ze in haar woning aan de Bosscheweg. Net als velen in de ouderenzorg zag ze de situatie zoals die nu is al aankomen. “Het is nu aan ons. Zorgen voor jezelf en voor een ander, want de overheid doet het niet meer. Het zorgsysteem is nu zo ingericht, dat er pas actie komt als je volledig afhankelijk bent. We moeten allemaal een stap eerder handelen. Veel meer inzetten op eigen regie nemen.”
Ondanks dat ze er dus enigszins op was voorbereid, blijkt de rol van mantelzorger intensiever dan gedacht. “Het is te vergelijken met de situatie waarin je voor het eerst moeder wordt. Je hebt er wel een beeld bij, maar de werkelijkheid is echt anders. Tegelijkertijd is het ook heel waardevol om iets terug te kunnen doen. Ik heb wel voor mijzelf en mijn gezin een manier moeten vinden om het vol te houden. Dat betekent ook ‘nee zeggen’, je grenzen aangeven en minder overnemen. We gaan heel vaak dingen oplossen voor onze ouders, ook als het niet nodig is. Of als ze het met hulp van anderen, bijvoorbeeld van de tennisclub of de buren, óók geregeld krijgen. We gaan overnemen, redden en pleasen, onszelf wegcijferen. Het is een ingewikkeld proces waar je als mantelzorger moet ontdekken hoe je op jouw manier kunt helpen.”

Kinderen én ouderen in regie
Bernadette is van nature een zorgzaam persoon. Van huis uit is ze bekend met omkijken naar de ander. Het was al op jonge leeftijd vanzelfsprekend dat ze zorg verleende in de familie. En dat wil ze nu ook meegeven aan haar kinderen. “Ik wil ze laten zien hoe je er kunt zijn voor anderen en tegelijkertijd hoe je daarin voor jezelf kunt zorgen. Ik ben ervan overtuigd dat de boodschap over regie al bij je eigen kinderen begint. Ik denk dat wij in onze opvoeding moeten meegeven dat je zelf de leiding over je eigen leven hebt. Voelt het niet goed? Maak zelf andere keuzes. Kies voor je eigen gezondheid en voor wat je gelukkig maakt. Kijk wat wel kan. Het mooie is dat mijn eigen kinderen nu ook bij oma langsgaan. Even een spelletje doen. Vanuit het besef dat je er voor een ander moet zijn en vanuit de vanzelfsprekendheid. En omdat ze het gewoon leuk vinden.”
Eigen regie vraagt om een bepaalde mindset. En heel simpel gezegd geldt die ook voor de zestigplussers van nu. “Wil je zo lang mogelijk onafhankelijk blijven? Regie houden over je leven? Kom in beweging, blijf actief, en begeef je onder de mensen. Nu is je brein nog flexibel. Hoe jonger je in actie komt, hoe meer je zelf de regie blijft houden. Daartegenover staat ook de starheid. Als je ouder bent en je brein is minder fit, dan word je vaak stugger, dat maakt het voor mantelzorgers best lastig.”
De rol van de buurt
Bernadette en haar gezin hebben het geluk om bij een actieve buurtvereniging te horen.
De vereniging is er voor bewoners van de Bosscheweg, Liduina, de Boerhaavestraat en Wulverhorst.
“Er zijn best wel wat activiteiten, maar het is niet te veel. Jaarlijks hebben we ons walking dinner waar we op één avond bij verschillende adressen wat gaan eten. Je ontmoet ook mensen die je zelden spreekt en waarmee je opeens wat dieper contact maakt. Met nieuwjaar hebben we een wandeling met elkaar. En natuurlijk is er ook de buurtapp bij bijzonderheden.”
“Het is op de eerste plaats vooral veel gezelligheid. Maar we zijn er ook om te laten zien dat we er voor elkaar zijn. Dat zit ‘m in kleine dingen. Op het moment dat er hier in de straat iemand overlijdt, dan dragen we dat verlies met z’n allen. We hangen de vlaggen halfstok, als de familie dat waardeert uiteraard. Je laat zien ‘we leven met je mee’. Het gevolg is dat je, misschien onbewust, extra kijkt of het nog goed gaat met degene die achterblijft. Als ik die persoon op straat tegenkom dan vraag ik eerder ‘hoe is het met je?’ Of ik doe een keer een kaartje in de bus. Zo klein kan het zijn. En maken we ons écht zorgen, dan kun je met de direct omwonenden eens nadenken of je iets kan betekenen. Over het algemeen geldt; denk niet te groot. Een keer koffiedrinken is al omkijken naar de ander.”
Eigen keuze
Bernadette vervolgt: “In onze buurt is er dus het walking dinner. Lekker eten, een leuk gesprek met een goed glas wijn erbij. Al drink ik zelf niet, haha! Maar op die momenten kan naar elkaar omkijken al beginnen. En zijn er nieuwe buren? Of zijn bewoners plotseling alleen? Dan steek je daar wat extra energie in. Help elkaar en zeg hé, schuif mee aan! Ik denk dat dit van toepassing is op alle buurtverenigingen. Als je hebt opgelet, dan merk je het ook als iemand nooit meedoet met activiteiten. Vraag eens wat diegene nodig heeft om wél mee te doen. Ons bestuur is daar ook actief in. Ze doen suggesties hoe je kunt aansluiten bij buurtactiviteiten zoals dit diner, hoe moeilijk dat voor sommigen ook is. En dan nog blijft het een eigen keuze en daar is-ie weer: het hebben van eigen regie.”
De vereniging is behoorlijk actief, blijkt uit het verhaal van Bernadette. “Het uitgangspunt is: hoe doen we dat nu met elkaar? Hoe zorgen we samen voor de veiligheid van onze eigendommen? Ik denk dat we er steeds voor moeten waken dat we naast hun eigendommen ook op de mensen zelf letten. Dan heb je echte verbinding."
Wordfeud en nabuurschap
Het is natuurlijk prachtig, maar niet elke buurt heeft zo’n vereniging. Of de vereniging is juist véél te groot, erkent Bernadette uit haar ervaring als vrijwilliger bij Stichting Wijkplatform Centrum-Breukelen, opgericht op verzoek van de gemeente.
“Begin eens met je eigen straat. Dan is het overzichtelijk. Je krijgt dan ook makkelijker anderen mee als er hulp nodig is. Die verbinding begint overigens ook bij je eigen vrienden aan tafel. Waar je vertelt over je ouders, je buurt. En kijk dan wat je al weet en welke steun en hulp je elkaar kunt geven.”
Volgens Bernadette zijn er meer buurtverenigingen die heel actief zijn. Alleen maar goed, want zo houd je dat oogje in het zeil. En je wilt sneller iets betekenen omdat je elkaar kent. Er voor elkaar zijn in de buurt, het zogenaamde “nabuurschap”, wordt steeds belangrijker. Toch ondernemen heel weinigen actie.
“Mensen denken: als ik eenmaal contact zoek, dan ben ik straks elke week vier uur aan het zorgen voor de buurvrouw of een tante en ik heb daar geen tijd voor! Onthoud dat je dat gewoon mag zeggen. Neem die regie over je eigen leven en dan nog kun je er zijn voor een ander”, geeft Bernadette aan. “Het hoeft ook niet meteen over zorg te gaan. Kijk wat wel kan en kijk vooral klein. Denk aan het onbenullige. Een voorbeeld? Nou, een uurtje per week een potje Wordfeud spelen maakt al een verschil. Is je overbuurman in de tuin aan het werken? Geef een compliment. Laten je buren van vier deuren verder elke dag de hond uit? Vraag iets over de hond als ze langslopen. Want als je dat eenmaal doet, dan valt het ook op als je ze ineens níet meer ziet. En daar begint het mee. Elkaar zien…”
Spreekt het verhaal van Bernadette je aan?
Ben je zoekende hoe je regie kan nemen over je eigen leven? Op haar website www.puurverbinding.nl lees je wat ze voor jou kan betekenen.