Vera racet dagelijks van A naar B en komt voor dit interview net uit haar wijkronde in Boxtel-Oost. Ze geeft om te beginnen een toelichting over haar vak, en dat blijkt nodig. “Veel mensen hebben een verkeerd beeld bij ons beroep. Ze denken dat wij veelal steunkousen aantrekken en mensen wassen, maar onze taken liggen veel breder. De wijkverpleging komt steeds meer in beeld bij hoog complexe situaties, cliënten hebben in toenemende mate meerdere aandoeningen tegelijk. En ja, ook het aan- en uittrekken van de steunkousen doen wij, maar denk ook aan wondzorg, stomazorg, katheterzorg, medicatietoediening en terminale zorg. Het aanvragen van Wlz-indicaties (wet langdurige zorg), casemanagement voor mensen met dementie en aansluiten bij een multidisciplinair overleg horen bij de taken van een wijkverpleegkundige. Het onderhouden van contacten met verschillende disciplines is ook onderdeel van ons vak. En steeds belangrijker wordt het kritisch kijken naar de zorgvraag. We zullen helaas steeds kritischer moeten kijken bij het aannemen van cliënten, een hoog complexe zorgvraag die bijvoorbeeld niet met behulp van mantelzorgers kan worden uitgevoerd, gaat dan voor. Voor de laagcomplexe zorg, bijvoorbeeld steunkousen aan/uitdoen of ogen druppelen, zullen mantelzorgers steeds meer benaderd worden. Want ook wij moeten overeind blijven.”
Wachtlijst, en dan?
De bewustwordingscampagne Wijzer Ouder Worden is hard nodig, zegt Vera. De problemen worden groter en nijpender. “Wij merken dat mensen tegenwoordig aan heel veel criteria moeten voldoen om in aanmerking te komen voor een Wlz-indicatie. Daarmee kan de cliënt worden ingeschreven in een verpleegtehuis. Voor dat het zover is, zit je in een periode waarin je aan het worstelen bent. Je merkt dat iemand meer zorg of begeleiding nodig heeft. Maar dat is dan vanuit de zorgverzekeraar niet mogelijk, omdat de zorgverzekeraar enkel persoonlijke verzorging vergoedt. Er wordt daarom steeds meer verwacht, ook van mantelzorgers. En vaak zijn dat de kinderen. Zij hebben het druk met werk, een sociaal leven en hun eigen kinderen. Wij vinden het lastig om aan te geven dat ze hard nodig zijn. Je komt met een mededeling die impact en ze zijn vaak al overbelast. Het is dus fijn om daar nu al op voorbereid te zijn. De kans is groot dat er in de toekomst hulp nodig is bij vader, moeder of de buren. Overigens willen de meeste mensen echt wel wat doen, maar het kost vaak meer tijd dan ze verwachten. Je zou het daar nu al eens over kunnen hebben met broers, zussen of vrienden.”
Het streven is om mensen zo lang mogelijk veilig en verantwoord thuis te laten wonen.
Vooral door thuis met verschillende partijen samen goede zorg te verlenen, legt Vera uit. “We zijn continu met z'n allen aan het bekijken hoe wij deze mensen nog kunnen helpen. Ook geven we, samen met de casemanager dementie, begeleiding aan de familie hoe om te gaan met een thuiswonend familielid met dementie. Het wordt steeds meer passen en meten. Het vraagt om verandering van mindset. Bij ons, bij mantelzorgers en bij ouderen.”
Anders denken, anders doen
Vera vertelt over het veranderen in denken. Het betekent voor haar en collega’s dat ze verantwoordelijkheden uit handen moeten geven omdat er te weinig tijd is. Voor mensen die hart voor de zorg hebben, is dat makkelijker gezegd dan gedaan. Daarnaast is het voor mantelzorgers belangrijk dat er besef en actie komt. “Kijk, voor ons is het al heel erg helpend als een zoon of dochter zegt: ik ben er twee avonden in de week. Laat mij die steunkousen dan maar uitdoen. Dat scheelt voor ons gewoon al. Een van de redenen dat dit niet gebeurt, is omdat ouderen zich vaak bezwaard voelen om hulp te vragen bij de kinderen. Die gedachte moet ook anders worden, hoe moeilijk dat ook is. Want ze zien hun kinderen vaak in de drukste periode van hun leven en dan komen zij ook nog met een hulpvraag. Lastig dus, maar wel echt nodig.”
Belangrijke lessen
Vera heeft een hoop voorstellen die bijdragen aan Wijzer Ouder Worden. Ze raadt aan om in contact te blijven, actief bezig te zijn en gebruik te maken van de initiatieven die er al zijn. Ook - of misschien wel juist - als je die mogelijkheid nog hebt. Het verkleint eenzaamheid wat een grote oorzaak van kwetsbaarheid en fysieke klachten is. “Er zijn een hoop initiatieven in de wijken, waar mensen vaak het bestaan niet van kennen, bijvoorbeeld het project 'Hartjes in de wijk' waar Vivent ook bij betrokken is. Dat geldt voor zowel ouderen als steun voor mantelzorgers.”
Tot slot deelt Vera de voor haar belangrijkste lessen. “Ga het samen doen en voer het gesprek, ook als echtpaar. Denk na over later. Praat eens met je kinderen, maar ook met je partner, wanneer er één nu al erg kwetsbaar is. Wacht niet tot de bekende druppel. Want de actualiteit en toekomst is te voorspellen. Zorg kan helaas niet altijd meer ingezet worden, op wie kun jij dan terugvallen?"